ΚΡΟΝΟΣ

Ο Κρόνος είναι ο έκτος εγγύτερος πλανήτης του Ήλιου και ο δεύτερος μεγαλύτερος του ηλιακού μας συστήματος. Είναι γνωστός ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, ενώ ο πρώτος που τον παρατήρησε με τηλεσκόπιο δεν ήταν άλλος από τον Γαλιλαίο το 1610. Ο μεγάλος Ιταλός αστρονόμος σημείωσε την ιδιότυπη μορφή του πλανήτη με τους δακτυλίους, δεν κατόρθωσε όμως να προσδιορίσει την ακριβή γεωμετρία τους, κάτι που κατάφερε 49 χρόνια αργότερα ο Κρίστιαν Χουίγκενς (Christiaan Huygens, 1629-1695) με την βοήθεια ενός πιο εξελιγμένου τηλεσκοπίου. Το 1676 ο γαλλο-ιταλικής καταγωγής αστρονόμος Τζιν Κασίνι (Jean Cassini, 1625-1712) πρώτος παρατήρησε το φαινομενικό διάκενο μεταξύ των δύο μεγάλων δακτυλίων, το οποίο γι' αυτόν τον λόγο πήρε και το όνομά του. Οι δακτύλιοι του Κρόνου θεωρούνταν μοναδικοί στο ηλιακό μας σύστημα έως το 1977, όταν παρατηρήθηκαν επίσης στον Ουρανό, τον Δία και τον Ποσειδώνα.

Ένα αρκετά ιδιόμορφο χαρακτηριστικό του Κρόνου είναι το γεγονός ότι εμφανίζεται ιδιαίτερα πεπλατυσμένος, ιδίως μέσα από ένα μικρό τηλεσκόπιο. Όπως έχει μετρηθεί, η ακτίνα του στον ισημερινό και τους πόλους είναι αντίστοιχα 120.500 και 108.700 χλμ., που σημαίνει διαφορά της τάξης του 10% και που οφείλεται αφ΄ ενός στη μεγάλη γωνιακή ταχύτητα με την οποία περιστρέφεται και αφ' ετέρου στη ρευστή κατάστασή του. Η τελευταία είναι υπεύθυνη για την πολύ χαμηλή πυκνότητα του πλανήτη, η οποία έχει με τη σειρά της ως αποτέλεσμα το πολύ ασθενές βαρυτικό πεδίο του, που είναι ταυτόχρονα και ένα από τα ασθενέστερα του ηλιακού μας συστήματος.

Το εσωτερικό αποτελείται από έναν πετρώδη πυρήνα περιβαλλόμενο από δύο στρώματα υδρογόνου, ένα μεταλλικού και ένα μοριακού (χωρίς φορτίο), ενώ υπάρχουν ακόμα και ίχνη πάγου. Η θερμοκρασία του πυρήνα είναι της τάξης των 12.000 βαθμών και σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την ποσότητα της ακτινοβολούμενης ενέργειας από το εσωτερικό του Κρόνου.

Ο γιγάντιος αεριώδης πλανήτης Κρόνος έχει μια πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρα, και όπως ακριβώς συμβαίνει στον Δία, το μεγαλύτερο τμήμα της αποτελείται από υδρογόνο (75%) και ήλιο (25%), ενώ σε στοιχειώδεις ποσότητες απαντώνται νερό, μεθάνιο, αμμωνία, και σκόνης σύστασης ανάλογης αυτών που αποτελούσαν το νεφέλωμα από το οποίο προήλθαν οι εννέα πλανήτες. Ένα άλλο κοινό σημείο των δύο μεγαλύτερων πλανητών είναι οι γνωστές κηλίδες, οι οποίες όμως για την περίπτωση του Κρόνου είναι σημαντικά ασθενέστερες και παρουσιάζουν μεγαλύτερο πάχος κοντά στον σημερινό. Οι λεπτομέρειες της ατμόσφαιρας καθώς και η κυκλοφορία της στα ανώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα δεν είναι ορατές από τη Γη, επομένως ήταν αδύνατη η μελέτη τους μέχρι την άφιξη του Voyager.

Η μέση πυκνότητα του Κρόνου είναι οκτώ φορές μικρότερη από εκείνη της Γης, ενώ η τεράστια μάζα της ατμόσφαιράς του οφείλεται στην ατμοσφαιρική του πίεση που αυξάνεται τρομερά προς το εσωτερικό του, όπου το υδρογόνο συμπυκνώνεται σε υγρό. Προς το κέντρο κάτω από τρομερές πιέσεις και θερμοκρασίες, το υγρό υδρογόνο σχηματίζει μεταλλικό υδρογόνο, που είναι ηλεκτρικά αγώγιμο και εξηγεί το μαγνητικό του πεδίο.

Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Κρόνος αποτελείται από επτά κύριους δακτυλίους, οι οποίοι διαιρούνται σε 10.000 μικρότερους, ξεκινούν από μια απόσταση 7.000 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια και φτάνουν μέχρι το ύψος των 74.000 χιλιομέτρων, ενώ έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον 30 δορυφόροι (επίσημη ονομασία έχουν δοθεί μονάχα στους 18) που περιφέρονται σταθερά γύρω από τον πλανήτη. Ακόμα αξίζει να αναφερθεί πως σχεδόν κάθε 14 χρόνια, όταν το επίπεδο των δακτυλίων συμπίπτει με το επίπεδο της τροχιάς της Γης, οι δακτύλιοι σχεδόν δεν διακρίνονται.