ΣΕΛΗΝΗ

Σε σύγκριση με τους άλλους δορυφόρους του ηλιακού μας συστήματος, η Σελήνη είναι πολύ εκκεντρική. Εκτός από τον μικρό Πλούτωνα, όλοι οι άλλοι πλανήτες είναι πολύ μεγαλύτεροι από τους δορυφόρους τους. Η Γη όμως είναι μονάχα τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τη Σελήνη σε διάμετρο. Αν μάλιστα συγκρίνουμε τους τεράστιους πλανήτες Δία και Κρόνο, που είναι 40 με 50 φορές μεγαλύτεροι από τους σημαντικότερους δορυφόρους τους, η Γη και η Σελήνη θα μπορούσαν να θεωρηθούν δίδυμοι πλανήτες.

Όμως η Γη και η Σελήνη δεν μοιάζουν να είναι δίδυμοι. Αντίθετα προς τη Γη, η Σελήνη δεν έχει ατμόσφαιρα και νερό (μολονότι τα επιστημονικά όργανα της διαστημοσυσκευής Κλημεντίνης έδειξαν ότι ίσως να υπάρχουν ποσότητες πάγου κρυμμένες μέσα σε κρατήρες στους πόλους της). Επίσης, η σεληνιακή επιφάνεια είναι καλυμμένη με κρατήρες. Αμέτρητα σημάδια από διαστημικά βράχια -μερικά είναι μάλιστα και μεγαλύτερα από βουνά- τη χτυπούσαν ανελέητα για δισεκατομμύρια χρόνια.

Οταν κάποιος μετεωρίτης χτυπήσει τη Γη, δημιουργεί έναν κρατήρα, ακριβώς όπως συμβαίνει και στη Σελήνη. Στη Γη όμως, ο αέρας, η βροχή και η κίνηση του εξωτερικού φλοιού (το ανώτερο γήινο στρώμα) απαλείφει ή γεμίζει αυτούς τους κρατήρες. Αφού λοιπόν η Σελήνη έχει αμελητέα ατμόσφαιρα, δεν υπάρχει και βροχή ή αέρας για να διαβρώσει τους κρατήρες. Επειδή το εσωτερικό του φυσικού μας δορυφόρου δεν είναι πια θερμό και ενεργό όπως της Γης, δεν υπάρχουν ενεργά ηφαίστεια. Έτσι εξαιτίας όλων των παραπάνω, τα σημάδια των προσκρούσεων που προέρχονται από μετεωρίτες παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα αναλλοίωτα και ορατά πάνω στο έδαφος.

Από τη επιφάνεια του πλανήτη μας, αντικρίζουμε πάντοτε την ίδια πλευρά της Σελήνης. Αυτή η "συγχρονισμένη περιστροφή" προκαλείται από την ίδια δύναμη που προξενεί τις παλίρροιες στους ωκεανούς της Γης - τη βαρύτητα. Η βαρύτητα της Σελήνης ασκεί δύναμη πάνω στη Γη και η γήινη βαρύτητα ασκεί, αντίστροφα, δύναμη πάνω στη Σελήνη. Η βαρυτική έλξη είναι αρκετά ισχυρή για να τραβήξει το νερό στους ωκεανούς της Γης ελαφρώς προς τη Σελήνη, δημιουργώντας τις γνωστές σε όλους μας παλίρροιες. Αντίστροφα, η γήινη βαρύτητα έχει επιβραδύνει την ταχύτητα περιστροφής της Σελήνης γύρω από τον άξονά της. Ως αποτέλεσμα, η Σελήνη ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της ακριβώς στον ίδιο χρόνο με αυτόν που χρειάζεται για να κάνει μια πλήρη περιφορά γύρω από τη Γη. Γι' αυτό η Σελήνη έχει πάντοτε στραμμένο το ίδιο ημισφαίριο προς εμάς.

Η Σελήνη πολύ πιθανών να γεννήθηκε στα πρώτα στάδια της ιστορίας του ηλιακού μας συστήματος, όταν ένα μεγάλο ουράνιο σώμα -ίσως με μάζα μερικές φορές μεγαλύτερη από αυτή του Άρη- προσέκρουσε πάνω στη Γη. Ένας πίδακας λιωμένων θραυσμάτων εκτοξεύτηκε στο Διάστημα και τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Μερικά από τα εκσφενδονισμένα υλικά έπεσαν πίσω στο έδαφος, αλλά τα περισσότερα ενώθηκαν σχηματίζοντας τη Σελήνη. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν, ότι ο χρόνος που απαιτήθηκε από τη στιγμή της σύγκρουσης ως τον πλήρη σχηματισμό της διήρκεσε χίλια περίπου χρόνια.

Μεταξύ των ετών 1969 και 1972, στάλθηκαν 6 αποστολές Apollo μαζί με 12 συνολικά αστροναύτες πάνω στη σεληνιακή επιφάνεια. Οι αστροναύτες συνέλεξαν πετρώματα και χώμα και τα έφεραν πίσω στη Γη. Επίσης εγκατέστησαν 4 ειδικούς καθρέπτες στραμμένους προς τον πλανήτη μας. Αστρονόμοι του Αστεροσκοπείου Texas McDonald και από άλλα Πανεπιστήμια χρησιμοποιούν αυτούς τους ανακλαστήρες για να καθορίσουν την ακριβή απόσταση μεταξύ Γης - Σελήνης. Αυτό επιτυχαίνεται με τον υπολογισμό του χρόνου που χρειάζεται μια εκπομπή παλμών laser να ταξιδεύσει προς τη Σελήνη και πίσω. Η τεχνική αυτή προσδιορίζει την ακριβή απόσταση μεταξύ των δύο ουράνιων σωμάτων με ακρίβεια δύο εκατοστών.

Είναι γεγονός ότι μας απομένουν πολλά ακόμα να μάθουμε για την Σελήνη, ξεκινώντας πρώτα απ’ όλα από την προέλευσή της. Οι έρευνες συνεχίζονται για την απόσπαση πληροφοριών από το κοντινότερο προς εμάς σύντροφο στο αδιάκοπο ταξίδι μας μέσα στο Διάστημα, με την ανάλυση των δειγμάτων που έφεραν πίσω στην πατρίδα οι αστροναύτες του προγράμματος Απόλλων και την συλλογή επιστημονικών δεδομένων από τις ρομποτικές διαστημοσυσκευές που συχνά επισκέπτονται τη Σελήνη. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις για το πώς και πότε η Σελήνη θα μπορούσε να είναι έτοιμη για να φιλοξενήσει τους πρώτους ανθρώπους, οι οποίοι θα ανοίξουν τον δρόμο για την εξερεύνηση του διαστήματος.