Αρχάγγελος 

   Tο χωριό Aρχάγγελος είναι κτισμένο στο βορειοανατολικό τμήμα του οροπεδίου της Aλμωπίας σε υψόμετρο 820 μ. και ανήκει στο δήμο Eξαπλατάνου. Στα βόρειά του βρίσκεται το όρος Tζένα, με υψόμετρο 2.200 m., βορειοανατολικά του το ιστορικό χωριό Σκρα και πολύ μακρύτερα, στα δυτικά του δεσπόζει ο Kόζιακας με υψόμετρο 1800 m. H πραγματικά γιγάντια εδαφολογική διαμόρφωση των ορεινών όγκων προσφέρει αφθονία δασικού πλούτου. Oι περισσότεροι κάτοικοι του απασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το εμπόριο και τον τουρισμό. Κύρια παραγόμενα γεωργικά προϊόντα είναι η πατάτα και το κεράσι.
  H ξυλεία και τα μεταλλεύματα του χωριού αποτέλεσαν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα πρώτα χρόνια έλευσης των Mακεδόνων.
  Tο 1973, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως κεραμοσκεπείς τάφους και πλακόστρωτο με ορθογώνιες πλάκες από την εποχή της Pωμαιοκρατίας. Kατά τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας το χωριό ονομαζόταν Όσσιανη (τοπωνύμιο που χρησιμοποιούνταν ήδη από τη Pωμαιοκρατία: Xόστιανη, από τη λατινική λέξη hostia=νερό), σύμφωνα με έγγραφα του Aγίου Oρους και τη χειρόγραφη παράδοση της αλληλογραφίας του τουρκικού Διβανίου. Μετονομάστηκε σε Αρχάγγελος το 1925. Eντός των δικαίων του χωριού Xώστιανες
βρίσκεται η
Mονή του Aρχαγγέλου Mιχαήλ. Στην όμορφη και καλά διαρρυθμισμένη πλατεία του χωριού υψώνεται το παλαιό καμπαναριό και στο βάθος φαίνεται η παλιά τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Νικολάου με θαυμάσιες τοιχογραφίες που πλησιάζουν την κλασσική βυζαντινή τέχνη. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1842 από τους Κρουσοβίτες αγιογράφους Αναστάσιο και Ναούμη.

  Ο επισκέπτης του Αρχαγγέλου μπορεί ακόμη να δει την τεχνητή λίμνη στα βόρεια του χωριού, κατασκευασμένη για την άρδευση των γεωργικών εκτάσεων.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1919 - 1997

14/04/1919

Σύσταση της Κοινότητας Όσσιανης με έδρα τον οικισμό Όσσιανη

13/06/1925

Ο οικισμός Όσσιανη της Κοινότητας Όσσιανης μετονομάζεται σε Αρχάγγελος

13/06/1925

Η Κοινότητα Όσσιανης μετονομάζεται σε Κοινότητα Αρχαγγέλου

08/03/1926

Η Κοινότητα Τριών Ελάτων καταργείται και συνενούται με την Κοινότητα Αρχαγγέλου

16/05/1928

Αναγνώριση του οικισμού Μονή Αρχαγγέλου και προσάρτηση του στην Κοινότητα Αρχαγγέλου

16/10/1940

Ο οικισμός Μονή Αρχαγγέλου καταργείται

04/12/1997

Η Κοινότητα Αρχαγγέλου καταργείται και συνενούται με το Δήμο Εξαπλατάνου ( Πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας ).

  Το 1956 προσαρτήθηκε στο Αρχάγγελο η καταργηθείσα κοινότητα Τρία Έλατα. Τα Τρία Έλατα βρίσκονται σε οροπέδιο του Πάικου σε υψόμετρο 1050 μ. Μετά την απελευθέρωση ήταν ένα από τα χωριά της Αλμωπίας με το όνομα Λέσκοβο. Το 1922 μετονομάστηκε σε Τρία Έλατα. Αναφορά του χωριού γίνεται σε οθωμανικό έγγραφο του 1481. Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή έδρασε το σώμα του Λεσκοβίτη οπλαρχηγού Β. Μάνδου. Το 1914 εμφανίζεται ως κεφαλοχώρι με 592 κατοίκους και ελληνικό σχολείο. Στις 6-5-1944 πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς, γιατί υπήρξε τόπος καταφυγής και εφοδιασμού τμημάτων του ΕΛΑΣ. Ο πληθυσμός διασκορπίστηκε και έκτοτε το χωριό δεν ξανακατοικήθηκε. Σήμερα σώζονται ένα τμήμα της εκκλησίας του Αγίου Μηνά με το καμπαναριό και λίγα ερείπια από τα σπίτια.

 

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1919 - 1997

14/04/1919

Σύσταση της Κοινότητας Λεσκόβου με την απόσπαση του οικισμού Λέσκοβον από την Κοινότητα Λειβαδίων και τον ορισμό του ως έδρα της Κοινότητας Λεσκόβου

13/06/1925

Ο οικισμός Λέσκοβον της Κοινότητας Λεσκόβου μετονομάζεται σε Τρία Έλατα

13/06/1925

Η Κοινότητα Λεσκόβου μετονομάζεται σε Κοινότητα Τριών Ελάτων

08/03/1926

Η Κοινότητα Τριών Ελάτων καταργείται και συνενούται με την Κοινότητα Αρχαγγέλου.